نسل جدید را نسل شبکههای اجتماعی میخوانند. نسلی که وقت زیادی را صرف ارتباطات آنلاین و تماسهای مجازی میکند و گاهی اوقات از آن بهره هم میبرد، و روابطش را تقویت میکند، دوستان جدیدی مییابد، حتی به فرصتهای کاری و درسی دست پیدا میکند، گروههای ارتباطی میسازد و غیره. اما بیشتر خانوادهها و پدر و مادرها درباره استفاده فرزندانشان، مخصوصا نوجوانان از شبکههای اجتماعی نگران هستند. نگرانیای که مهم است و موضوعات تحقیق در برخی از مراکز تحقیقاتی را شکل میدهد. مثلا مرکز تحقیقاتی «پیو» مطالعهای را با همین موضوع انجام داده است و طبق نتایج به دست آمده بررسی بیش از هزار نوجوان بین ۱۳ و ۱۴ سال، ۵۷ درصد جمعیت بررسی شده در فیسبوک، ۲۱ درصد در توییتر و ۴۴ درصد در اینستاگرام فعال بودهاند.
«یلدا تییولز» دکترای روانشناسی کودکان از دانشگاه یوسیالای و نویسنده کتاب «زنان رسانه و مردان دیجیتال» درباره اثری که شبکههای اجتماعی بر مغز کودکان میگذارد در گفتگویی با هافینگتون پست میگوید: «هر اتفاقی که در دنیای آفلاین روی میدهد به شکل آنلاین هم میافتد اما شدت آن معمولا بیشتر است. با توجه به اینکه مغز انسان در سنین نوجوانی نسبت به سنین دیگر، به طرد شدن اجتماعی پاسخ سختتری میدهد. مسئله ترک خانواده و پیدا کردن دوستان جدید در مدرسه بدین معنا است که مغز نوجوانان شدیدا با طردشدگی از یک مکان و در جمع قرار گرفتن در مکانی دیگر هماهنگ میشود. از این رو در فضای مجازی آنلاین و ۲۴ ساعته که همه چیز به نظر خیلی احساسی تر و شدیدتر است. نوجوانان سعی میکنند بیش از پیش دوستان جدید پیدا کنند، و با این محیط منطبق شوند.
در این میان خبری خوش برای خانوادهها و والدین وجود دارد که آنها نقش مهم و تعیین کنندهای در رفتارها و فعالیتهای فرزندانشان در دنیای مجازی دارند. مطالعه جدیدی که توسط «سیانان» بر روی دویست نوجوان صورت گرفته میگوید که والدین کمک بزرگتری میتوانند به کودکان کنند تا پیچیدگیهای شبکه اجتماعی را در نظر بگیرند و رفتار بهتری داشته باشند. میتوان از این مثال استفاده کرد که نوجوانان معمولا عکسهایی از مهمانی یا رقص و شادی در شبکههای اجتماعی ارسال میکنند که بعدها بر مسیر شغلی و کاریشان اثر میگذارد. دکتر ماریون آندروود نویسنده این گزارش با عنوان «سیزدهسالگی: شبکههای اجتماعی و دنیای پنهان گروههای همسالان نوجوانان» میگوید که «کودکانی که احساس میکردند والدینشان فعالیت آنلاین آنها را رصد میکنند، کمتر در مجادلههای آنلاین مضطرب میشدند.» او و همکارانش در مقاله تازه منتشر شدهای در نیویورکتایمز به والدین راههایی پیشنهاد میدهد تا کودکشان زندگی در شبکههای اجتماعی را با اصولی بهتر آغاز کند. حتی او پیشنهاداتی درباره چگونگی ایجاد تعادلی حیاتی بین راهنمایی فرزندان و اجازه دادن به آنها برای آموختن از اشتباهاتشان ارائه میکند.
از جمله توصیههای این مطالعه به والدین این است که به فرزندشان اجازه دهند از شبکههای اجتماعی بهره ببرند اما حد و حدود و مرزهایی باید برای آنها تعریف شده باشد. برای مثال قید شده باشد که پدر و مادر هم آنها را رصد میکنند و حتی با آنها دوست میشوند. از سوی دیگر دکتر آندروود اکیدا توصیه میکند که والدین به هیچعنوان برای فرزندانشان کامنت ننویسند: «کار شما این است که ساکت باشید، یک دوست تماشاگر باشید.» بنابراین فرزندتان هم بعدا به نگرانیهای شما بیشتر گوش خواهد داد. او پیشنهاد میدهد که کودکان ابتدا با پلتفرم اینستاگرام حضورشان را در دنیای مجازی آغاز کنند. چرا که در اینجا بیشتر کودکان عکسهایی جالب و مثبت پست میکنند و بیشتر از یک بار در روز هم چیزی نمیفرستند. در اینستاگرام زیاد کامنت گذاشته نمیشود. او در مقابل با توییتر به شدت مخالف است، جایی که اخبار متعدد و متنوع مغز را درگیر میکند و حتی به رفتارهای منفی دامن میزند.
والدین بهتر است توجه و نظارت کاملی بر فعالیت «خاموش» فرزندشان داشته باشند. احتمالا فرزند نوجوان ساعات زیادی را در شبکههای اجتماعی بدون ارسال پستی خاص میگذراند. محققان میگویند چنین رفتاری نشان از این دارد که فرزند شما در حال مقایسه زندگی «معمولی خودش» با عکسها و یا پستهای بسیار عالی و فیلتر شده زندگی دیگران است. مطالعه صورت گرفته میافزاید که یک سوم نوجوانان در شبکههای اجتماعی بدون ارسال هیچگونه پستی حضور دارند. بهتر است پدر و مادرها توجه دقیقی به این موضوع داشته باشند و اگر فرزندشان چیزی بر شبکههای اجتماعی نمیفرستد از آنها بپرسند چه مشکلی دارند.
حتی والدین میتوانند از شبکه اجتماعی خودشان مثل فیسبوک و اینستاگرام برای ارسال پستهای آموزنده استفاده کنند.
یکی از متخصصان رفتاری و رشد کودکان به نام «بتسی براوون» میگوید که دیدن دوستانی که به موفقیتهای بزرگ دست پیدا کردند یا به مهمانی رفتهاند و او را دعوت نکردند، حس مطرود شدن یا دور افتادن به نوجوانان میدهد. احتمالا فرزند شما برای جلب کمک و حمایت به سمتتان میآید و در اینباره صحبت خواهد کرد.
اما واقعیت این است که پستهای نوجوانان تمام ریز و بم زندگی آنها را نمایش نمیدهد، چرا که سعی میکنند که بهترین چهرهشان را به شکل آنلاین نمایش دهند.بنابراین بهتر است والدین با کودکشان درباره وقایع زندگیاش گفتگو کنند، مخصوصا درباره اینکه چطور از تغییرات شبکههای اجتماعی استفاده کنند.
«بتسی براون» میگوید: «گاهی کاملا طبیعی به نظر میرسد که کودکمان و خودمان را در برابر احساسات بد یا آزارها حفظ کنیم اما روی دیگر سکه این است که طی همین تجربیات دردناک و وحشتناک است که درسهای اجتماعی و احساسی میآموزیم و رشدمان اتفاق میافتد.» بنابراین در کنار نقش نظارتی بهتر است والدین به مرور زمان کودکان خود را با نمودهایی از آزار و اذیت ها و آسیب های فضای اجتماعی آشنا کنند تا آگاهی آنها نسبت به فضای مجازی کامل تر شود و بتوانند به مرور زمان و با نزدیک شدن به سنین جوانی رفتار آگاهانه تری در فضای مجازی از خود به جای بگذارند.